logoweb3

Προβλήματα των ματιών στα πρόωρα νεογνά…

Τις τελευταίες δεκαετίες για διάφορους λόγους πολλά μωρά γεννιούνται πρόωρα, δηλαδή πριν από την 37η  εβδομάδα της κύησης.

Τα περισσότερα από αυτά επιβιώνουν χάρη στην τεράστια πρόοδο της τεχνολογίας παράλληλα με την μεγάλη εξέλιξη της Ιατρικής επιστήμης.

Τα μωρά αυτά είναι δυνατόν να παρουσιάσουν αμέσως ή αργότερα αναπνευστικά προβλήματα, εγκεφαλική παράλυση, γαστρεντερικές λοιμώξεις, προβλήματα μάθησης και συμπεριφοράς, προβλήματα ακοής, αλλά και προβλήματα όρασης.

Τα προβλήματα της όρασης μπορεί να εμφανιστούν κατά την 4η – 5η εβδομάδα από την γέννηση του μωρού (όταν αυτό συνήθως νοσηλεύεται στην Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών), ή κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, είτε τέλος κατά την ενήλικη ζωή ως συνέπεια συνήθως των αρχικά εμφανισθέντων.

Το σοβαρότερο πρόβλημα των ματιών στα μωρά, που γεννιούνται πρόωρα, είναι η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας. Η πιθανότητα εμφάνισής της καθώς και η βαρύτητά της σχετίζεται άμεσα με το βαθμό της προωρότητας. Έτσι λοιπόν η πάθηση αυτή εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε πρόωρα μωρά με βάρος γέννησης μικρότερο των 1500 gr και ηλικία κύησης μικρότερη των 32 εβδομάδων. Σύμφωνα με τις περισσότερες μελέτες προσβάλλει το 90% σχεδόν των προώρων με βάρος γέννησης μικρότερο των 750 gr και περίπου το 47% των προώρων με βάρος γέννησης μικρότερο των 1250 gr.

Εκτός από το χαμηλό βάρος γέννησης και την μικρή ηλικία κύησης, η διάρκεια λήψης οξυγόνου (κατά τη νοσηλεία του στην Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών) αλλά και άλλοι παράγοντες, όπως η εγκεφαλική αιμορραγία και η πνευμονική δυσπλασία, θεωρούνται επιβαρυντικοί για την ανάπτυξη της αμφιβληστροειδοπάθειας της προωρότητας.

Η πάθηση αρχίζει στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού (που θεωρείται και ο κατεξοχήν υπεύθυνος για την ανάπτυξη της όρασης), όπου τη θέση των φυσιολογικών αγγείων, που θα σχηματιζόταν αν το παιδί γεννιόταν τελειόμηνο, παίρνουν νέα παθολογικά όμως αγγεία, ενώ ταυτόχρονα δημιουργείται και ινώδης ιστός. Τελικό αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών είναι πιθανόν η δημιουργία αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς με σοβαρή μείωση ή απώλεια της όρασης (τύφλωση) στο 5ο και τελευταίο στάδιο, εάν η νόσος εξελιχθεί έως εκεί.

Στα περισσότερα όμως πρόωρα μωρά με αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας, η νόσος σταματάει αυτόματα χωρίς θεραπεία κατά τη διάρκεια των δυο πρώτων σταδίων.

Αν όμως η νόσος φτάσει στο στάδιο 3 και έχει εκείνα τα χαρακτηριστικά που προμηνύουν την εξέλιξή της στα τελευταία σοβαρά στάδια (4 και 5), τότε πρέπει να γίνεται θεραπευτική παρέμβαση με φωτοπηξία ή κρυοπηξία από τον ειδικό παιδοφθαλμίατρο.

Τελικά ευτυχώς μόνο το 6% των προώρων με βάρος γέννησης μικρότερο των 1250gr φτάνουν σε στάδιο που χρειάζεται θεραπεία. Με τη σωστή παρακολούθηση και την άμεση θεραπευτική παρέμβαση, όποτε αυτή απαιτείται από τον ειδικό παιδοφθαλμίατρο, η νόσος σταματάει στα περισσότερα πρόωρα. Στα λίγα πρόωρα, όπου παρά τη θεραπεία η νόσος εξελίσσεται στα στάδια 4 και 5, το τελικό αποτέλεσμα, όσον αφορά την όραση, είναι δυστυχώς πτωχό.

Έτσι λοιπόν τα πρόωρα μωρά που πάσχουν από αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας χρειάζονται συστηματική παρακολούθηση τους πρώτους 3 έως 6 μήνες από τη γέννησή τους, σύμφωνα με τις οδηγίες του ειδικού παιδοφθαλμιάτρου.

Οι όψιμες τέλος οφθαλμικές επιπλοκές λόγω προωρότητας δεν είναι σπάνιες. Οι διαθλαστικές ανωμαλίες, ο στραβισμός και η αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι) είναι κάποιες από αυτές. Ασφαλώς τα πρόωρα παιδιά που εμφάνισαν την αμφιβληστροειδοπάθεια βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης υψηλών διαθλαστικών ανωμαλιών και στραβισμό, σύμφωνα με όλες τις μελέτες.

Για το λόγο αυτό θα πρέπει τα πρόωρα παιδιά να παρακολουθούνται για χρόνια, αφού οι οφθαλμικές παθήσεις, που θα εμφανίσουν σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τα τελειόμηνα, είναι δυνατόν να επηρεάσουν την όρασή τους και την όλη τους αναπτυξιακή πορεία.

Ι.Α. Ασπρούδης,
Καθηγητής Οφθαλμολογίας
Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων